ZAGAJENIE NARADY KOMUNISTÓW LUDÓW TIURKSKICH RFSRR[1]
1 stycznia 1921 r.
(Z PROTOKOŁU)
Zagajając naradę tow. Stalin stwierdza, że praca Biura Centralnego, które ma być wybrane na nowo, była niezadowalająca, i przechodzi do krótkiej charakterystyki warunków rozwoju komunizmu wsród ludów tiurkskich RFSRR.
Rozwój komunizmu w Rosji ma za sobą długą, kilkudziesięcioletnią historię teoretycznej pracy i teoretycznej walki w łonie socjalizmu rosyjskiego. W wyniku tej walki ukształtowała się zwarta grupa elementów kierowniczych, dostatecznie wyrobionych pod względem teoretycznym i mających dość pryncypialnego hartu, aby móc prowadzić za sobą masy partyjne.
Natomiast na wschodzie naszego kraju komunizm zrodził się niedawno, w toku praktycznej rewolucyjnej walki o socjalizm, nie przechodząc poprzednio teoretycznego stadium rozwoju. Stąd słabość teoretyczna komunizmu tiurkskiego, słabość, którą można przezwyciężyć jedynie przez stworzenie pryncypialnej literatury komunistycznej w językach tiurkskich naszego kraju.
W historii rozwoju komunizmu rosyjskiego walka z odchyleniem nacjonalistycznym nigdy nie miala poważnego znaczenia. Należąc w przeszłości do narodu panującego, Rosjanie w ogóle, komuniści rosyjscy w szczególności nie doświadczali ucisku narodowego, nie mieli na ogół do czynienia z nacjonalistycznymi tendencjami w swoim środowisku, jeśli pominąć pewne nastroje ulegania „wielkomocarstwowemu szowinizmowi”, i dlatego też nie musieli lub prawie nie musieli przezwyciężać tych tendencji.
Natomiast komuniści narodów tiurkskich, synowie ludów uciskanych, które przeszły stadium ucisku narodowego, ustawicznie mieli i nadal mają, do czynienia z odchyleniem nacjonalistycznym, z przeżytkami nacjonalistycznymi w swoim środowisku, toteż przezwyciężenie tych przeżytków jest aktualnym zadaniem komunistów tiurkskich. Okoliczność ta jest niewątpliwie hamulcem w dziele krystalizowania się komunizmu na wschodzie naszego kraju.
Pod innymi za to względami komunizm na Wschodzie znalazł się w sytuacji korzystnej. W dziele praktycznej realizacji socjalizmu komuniści rosyjscy nie mogli lub prawie wcale nie mogli czerpac z doświadczenia przodujących krajów Europy (Europa dostarczyła doświadczenia głównie w dziedzinie walki parlamentarnej), toteż wypadło im torować drogę do socjalizmu, że tak powiem, własnymi środkami, czemu towarzyszył szereg nieuniknionych błędów.
Natomiast komunizm tiurkski, który zrodził się w toku praktycznej walki o socjalizm, toczonej ramię w ramię z towarzyszami rosyjskimi, miał możność wyzyskania doświadczenia praktycznego towarzyszy rosyjskich i uniknięcia ich błędów. Stanowi to rękojmię, że komunizm na Wschodzie ma wszelkie szanse rozwijania się i wmacniania w szybkim tempie.
Wszystkie te okoliczności uwarunkowały stosunkowo łagodną polityki KC partii wobec wciąż jeszcze młodego komunizmu tiurkskiego, zmierzającą do udzielenia pomocy konsekwentnie komunistycznym elementom Wschodu w walce z wyżej wymienionymi słabymi stronami i brakami komunizmu tiurkskiego.
Biuro Centralne jest tym aparatem, poprzez który realizować należy posunięcia zmierzające do zwalczenia przeżytków nacjonalistycznych oraz do teoretycznego wzmocnienia komunizmu na wschodzie naszego kraju.
„Prawda” nr 6 12 stycznia 1921 r.
[1] Narada komunistów narodów tiurkskich RFSRR zwołana przez KC RKP(b) odbyła się w Moskwie 1-2 stycznia 1921 roku.
W naradzie wzięli udział działacze partyjni Azerbejdżanu, Baszkirii, Turkiestanu, Tatarii, Dagestanu, Obwodu Terskiego, Kirgizji, Krymu. Przedmiotem obrad było: sprawozdanie Centralnego Biura Komunistycznych Organizacji Narodów Wschodu, kwestia organizacyjna i inne.
2 stycznia J. W. Stalin wygłosił referat w kwestii organizacyjnej (stenogramu nie sporządzono). W myśl wytycznych referatu J. W. Stalina narada powzięła ,,Uchwałę o utworzeniu Centralnego Biura do pracy wśród narodów tiurkskich RFSRR”. Zgodnie z tą „Uchwałą” Centralne Biuro Komunistycznych Organizacji Narodów Wschodu, które istniało od roku 1918, zreorganizowano w Centralne Biuro Agitacji i Propagandy wśród narodów tiurkskich RFSRR.