List napisany przez towarzysza Mao Tse-tunga w celu skrytykowania pewnych pesymistycznych nastrojów, istniejących wtedy w partii.
Część naszych towarzyszy komunistów jeszcze niezupełnie prawidłowo ocenia obecną sytuację i niezupełnie prawidłowo rozumie wypływającą z niej linię naszych działań. Wierzą oni w niezawodny przypływ fali rewolucyjnej, ale nie wierzą, że może on szybko nastąpić. Dlatego nie aprobują planu opanowania prowincji Kiangsi i godzą się jedynie na lotną akcję partyzancką w trzech rejonach na styku prowincyj Fukien, Kuangtung i Kiangsi. Jednocześnie nie są oni głęboko przeświadczeni o konieczności ustanawiania czerwonej władzy w rejonach partyzanckich. Dlatego też nie są głęboko przeświadczeni o konieczności przyśpieszenia przypływu fali rewolucji w całym kraju drogą wzmocnienia czerwonej władzy i rozszerzenia jej terytorium. Uważają widocznie, że w okresie kiedy jeszcze daleko jest do przypływu fali rewolucji, daremną byłoby rzeczą prowadzić tę niezmiernie ciężką pracę nad ustanowieniem władzy; zamierzają z początku rozszerzyć nasz wpływ polityczny, posługując się w tym celu łatwiejszym środkiem — lotną akcją partyzancką; kiedy zaś, powiadają, praca nad pozyskaniem mas w skali ogólnokrajowej będzie całkowicie lub do pewnego stopnia zakończona — wtedy wszcząć w całych Chinach zbrojne powstanie i rzucić na szalę siły Armii Czerwonej, rezultatem czego właśnie będzie wielka rewolucja, która ogarnie cały kraj.
Ta ich teoria, głosząca, że najpierw należy pozyskać masy w całym kraju (to znaczy we wszystkich jego zakątkach), a dopiero potem ustanawiać nową władzę, nie odpowiada rzeczywistym warunkom, w jakich rozwija się rewolucja chińska. Źródłem tej teorii jest przede wszystkim fakt, że zapominają, iż Chiny są krajem półkolonialnym, o który toczy ze sobą walkę szereg państw imperialistycznych. A tymczasem wystarczy tylko zrozumieć, że Chiny są krajem półkolonialnym, o który toczy ze sobą walkę wiele państw imperialistycznych, i wtedy wszystko stanie się jasne:
1) stanie się rzeczą jasną, dlaczego spośród wszystkich państw świata tylko w Chinach istnieje tak niezwykłe zjawisko, jak długotrwała walka wewnętrzna w obozie klas panujących; dlaczego ta walka wewnętrzna rozszerza się i zaostrza z dnia na dzień; dlaczego w Chinach nic udawało się i nie udaje ustanowić jednolitej władzy;
2) stanie się rzeczą jasną doniosłość kwestii chłopskiej i w konsekwencji można będzie zrozumieć, dlaczego powstania na wsi przybierają taki rozmach, jak to się dzieje teraz, kiedy ogarnęły one cały kraj;
3) stanie się rzeczą jasną słuszność hasła robotniczo-chłopskiej władzy demokratycznej;
4) stanie się zrozumiale również inne niezwykłe zjawisko, które wynikło w związku z długotrwałą walką wewnętrzną w obozie klas panujących — niezwykłym zjawiskiem, istniejącym spośród wszystkich krajów świata wyłącznie tylko w Chinach — a mianowicie istnienie i rozwój Armii Czerwonej oraz oddziałów partyzanckich, jak również towarzyszące temu istnienie i rozwój niewielkich czerwonych rejonów, wyrosłych w otoczeniu sił białej władzy (poza Chinami podobnie niezwykłego zjawiska nie da się nigdzie zaobserwować);
5) stanie się również rzeczą jasną, że tworzenie się i wzrost Armii Czerwonej, oddziałów partyzanckich i czerwonych rejonów jest w półkolonialnych Chinach wyższą formą walki chłopstwa pod kierownictwem proletariatu, nieuniknionym rezultatem rozwoju walki chłopskiej w kraju półkolonialnym i niewątpliwie jednym z najważniejszych czynników, przyśpieszających przypływ fali rewolucyjnej w całym kraju;
6) wreszcie stanie się rzeczą jasną, że polityka samej tylko lotnej akcji partyzanckiej nie może zadecydować o przyśpieszeniu przypływu fali rewolucyjnej w całym kraju i że niewątpliwie prawidłowa jest polityka Czu Te — Mao Tse-tunga, polityka Fang Czy-mina1, przewidująca tworzenie baz, planowe powoływanie organów władzy, pogłębianie rewolucji agrarnej, rozwijanie sił zbrojnych ludu poprzez tworzenie gminnych, rejonowych, powiatowych oddziałów Gwardii Czerwonej i terenowych wojsk Armii Czerwonej w celu utworzenia regularnej Armii Czerwonej, wytrwałe rozszerzanie rejonów czerwonej władzy systemem falowym itp. Tylko w ten sposób można tchnąć w rewolucyjne masy całego kraju taką samą wiarę, jaką wzbudza Związek Radziecki na całym świecie. Tylko w ten sposób można postawić klasy panujące w obliczu ogromnych trudności, zachwiać grunt pod ich nogami i przyśpieszyć ich wewnętrzny rozkład. I tylko w ten sposób można w rzeczywistości stworzyć Armię Czerwoną, która stanic się najpotężniejszym orężem nadchodzącej wielkiej rewolucji. Słowem, tylko w ten sposób można przyśpieszyć przypływ fali rewolucyjnej.
Towarzysze cierpiący na ultrarewolucyjność popełniają błąd: przeceniają subiektywne siły rewolucji2, a nie doceniają sił kontrrewolucji. Tego rodzaju ocena jest głównie skutkiem subiektywistycznego podejścia i niewątpliwie może sprowadzić na drogę puczyzmu. Z drugiej strony rzeczą równie niesłuszną byłoby pomniejszać subiektywne siły rewolucji, a wyolbrzymiać siły kontrrewolucji, gdyż tego rodzaju nieprawidłowa ocena również niechybnie doprowadziłaby do ujemnych rezultatów, chociaż innego rodzaju. Toteż oceniając polityczną sytuację Chin należy mieć na względzie następujące główne momenty:
1. Jeżeli obecnie subiektywne siły rewolucji chińskiej są słabe, to z drugiej strony słaba jest również cala organizacja reakcyjnych klas panujących (władza, siły zbrojne, partie itd.), oparta na zacofanym i słabym społeczno-ekonomicznym systemie Chin. Właśnie tym tłumaczy się następująca sytuacja: aczkolwiek obecnie subiektywne siły rewolucji w krajach Europy zachodniej są, być może, nawet potężniejsze niż subiektywne siły rewolucji chińskiej, niemniej jednak rewolucja w Europie zachodniej nie może wybuchnąć w krótkim czasie, gdyż w krajach tych siły reakcyjnych klas panujących wielokrotnie przewyższają siły reakcyjnych klas panujących Chin. Toteż aczkolwiek subiektywne siły rewolucji chińskiej są obecnie słabe, mimo to jednak, ponieważ i siły kontr-rewolucji są również stosunkowo słabe, przypływ rewolucji w Chinach nastąpi niewątpliwie prędzej niż w Europie zachodniej.
2. Po klęsce rewolucji w 1927 roku subiektywne siły rewolucji rzeczywiście bardzo osłabły. Szczupłość pozostałych sił, jeżeli sądzić o nich tylko na podstawie pewnych zewnętrznych objawów, może wzbudzić wśród towarzyszy (którzy ujmują tę kwestię właśnie w ten sposób) nastroje pesymistyczne. Jeżeli jednak brać pod uwagę istotę rzeczy, to sprawa wygląda zupełnie inaczej. Tutaj całkowicie daje się zastosować stare przysłowie chińskie: ,,Z iskry może rozgorzeć pożar”. Oznacza to, że chociaż siły rewolucji są teraz niewielkie, jednak rozwiną się one w bardzo szybkim tempie. Warunki, w jakich znajdują się Chiny, sprawiają, że wzrost tych sił jest nie tylko możliwy, ale nieunikniony; znajduje to całkowite potwierdzenie w doświadczeniu ruchu 30 maja 1925 roku i wielkiej rewolucji, jaka po nim nastąpiła. Każde zagadnienie należy ujmować biorąc pod uwagę jego istotę, a objawy zewnętrzne należy uważać jedynie za znaki wskazujące drogę do progu, po przestąpieniu którego uchwycimy istotę zagadnienia. Taka jest jedyna niezawodna naukowa metoda analizy zjawisk.
3. Teza ta pozostaje słuszna również przy ocenie sił kontrrewolucji: należy rozpatrywać ich istotę, a nie tylko same przejawy zewnętrzne. W chwili kiedy dopiero zaczęliśmy tworzyć bazę rewolucyjną na styku prowincyj Hunan i Kiangsi, niektórzy towarzysze, poważnie uwierzywszy niesłusznej ocenie, jaką dał wówczas Hunański Komitet Prowincjonalny partii, zbytnio lekceważyli klasowego wroga; dotychczas jeszcze wspomina się u nas z uśmiechem epitety ,.stuprocentowa dezorganizacja” i „całkowita panika”, których nie szczędził w tym czasie (maj — czerwiec 1928 roku) Hunański Komitet Prowincjonalny partii przy ocenie sił zarządcy prowincji Hunan, Lu Ti-pinga3. W polityce tego rodzaju oceny nieuchronnie doprowadzają do puczyzmu. Jednak już w okresie pomiędzy listopadem 1928 roku a lutym 1929 roku, kiedy trzecia ,.ekspedycja karna”4 nieprzyjaciela zbliżała się do Tsingkangszanu (a wojna pomiędzy Czang Kai-szekiem a kliką kuangsińską jeszcze nie wybuchła6), niektórzy nasi towarzysze wyrażali wątpliwość: „Czy długo jeszcze uda nam się utrzymać czerwony sztandar?” Faktycznie zaś w tym czasie walka między Anglią, Stanami Zjednoczonymi i Japonią w Chinach przybrała już zupełnie jawną formę i zanosiło się na wojnę między Czang Kai-szekiem, kliką kuangsińską i Feng Ju-siangiem. W istocie rzeczy było to początkiem opadania fali kontrrewolucji i nowego przypływu fali rewolucji. Niemniej jednak nastroje pesymistyczne istniały wtedy nie tylko w Armii Czerwonej i terenowych organizacjach partyjnych, lecz nawet w Komitecie Centralnym Komunistycznej Partii Chin, który w tym okresie wprowadziła w błąd zewnętrzna strona wydarzeń i w którego wypowiedziach zabrzmiały nuty pesymistyczne. Dowodem tego jest lutowe pismo Komitetu Centralnego6, które odzwierciedliło istniejącą wtedy w partii pesymistyczną ocenę sytuacji.
4. Obecna obiektywna sytuacja wciąż jeszcze może łatwo wprowadzić w błąd tych towarzyszy, którzy rozpatrują tylko zewnętrzną stronę zjawisk i nie wnikają w ich istotę. Szczególnie dotyczy to naszych ludzi, pracujących w Armii Czerwonej: wystarczy, że jakiś oddział doznaje niepowodzenia w boju, że zostaje okrążony lub że go ściga silny nieprzyjaciel, a tacy towarzysze, często nie zdając sobie z tego sprawy, zaczynają uogólniać krótkotrwałą specyficzną sytuację lokalną i wyolbrzymiać jej znaczenie, jak gdyby sytuacja w całym kraju i na całym świecie nie wróżyła nic dobrego, a perspektywa zwycięstwa rewolucji cofnęła się bardzo daleko i zasnuła mgłą. Ta powierzchowna ocena, uwzględniająca tylko zewnętrzną stronę zjawisk i pomijająca ich istotę, wynika z tego, że towarzysze ci nie poddali naukowej analizie istoty całej sytuacji. Tymczasem zaś, aby rozstrzygnąć, czy w Chinach szybko nastąpi przypływ fali rewolucyjnej, istnieje tylko jeden sposób: należy dokładnie zapoznać się z sytuacją i zbadać, czy w rzeczywistości narastają różne sprzeczności, które prowadzą do przypływu fali rewolucji. W miarę tego, jak na arenie międzynarodowej narastają sprzeczności między różnymi państwami imperialistycznymi, między państwami imperialistycznymi a koloniami, między imperialistami a proletariatem ich krajów, konieczność prowadzenia wojny o Chiny staje się dla imperialistów coraz ostrzejsza. Kiedy tylko walka imperialistów o Chiny zaostrza się, w samych Chinach narastają sprzeczności między imperializmem a Chinami w ogóle oraz sprzeczności między poszczególnymi państwami imperialistycznymi, powodując rozszerzające się i zaostrzające z każdym dniem walki wewnętrzne między różnymi ugrupowaniami panujących sił reakcyjnych w Chinach, to jest dalsze zaostrzenie się sprzeczności między nimi. Zaostrzenie się sprzeczności między rozmaitymi ugrupowaniami reakcyjnych sił panujących, znajdujące wyraz w walce wewnętrznej militarystów, powoduje wzrost ciężarów podatkowych. To z kolei przyczynia się do dalszego narastania sprzeczności między szerokimi masami podatników a reakcyjnymi kołami rządzącymi.
Sprzeczności między imperializmem a chińskim przemysłem narodowym doprowadzają do tego, że chiński przemysł narodowy nie może osiągnąć ustępstw ze strony imperializmu; na skutek tego pogłębiają się sprzeczności między burżuazją chińską a chińską klasą robotniczą, gdyż kapitaliści chińscy szukają wyjścia w bezlitosnym wyzysku robotników, a robotnicy chińscy sprzeciwiają się temu. Zalewowi towarów z krajów imperialistycznych, rabunkowej działalności chińskiego kapitału handlowego, wzrostowi podatków itp. towarzyszy dalsze pogłębianie się sprzeczności między klasą obszarników a chłopstwem, to jest zwiększenie wyzysku chłopstwa za pomocą podwyższenia opłat dzierżawnych i lichwiarskiego procentu od pożyczek, co jeszcze bardziej potęguje nienawiść chłopów do obszarników. Zalew rynku towarami zagranicznymi, osłabienie zdolności nabywczej szerokich mas robotników i chłopów oraz wzrost podatków coraz bardziej rujnują kupców handlujących towarami krajowymi i drobnych samodzielnych wytwórców. Nieustanne powiększanie armii dokonywane przez rząd reakcyjny w warunkach braku żywności i pieniędzy i coraz częściej wskutek tego wybuchające wojny wewnętrzne skazują masy żołnierskie na ciągłe dotkliwe braki. Wzrost podatków, podwyższanie przez obszarników opłat dzierżawnych i procentu od pożyczek, jak również z każdym dniem coraz bardziej dotkliwe następstwa wojny rodzą w całym kraju głód i bandytyzm, wskutek czego szerokie masy chłopstwa i biedoty miejskiej są w położeniu bez wyjścia. Brak funduszów na prowadzenie szkół grozi wielu uczącym się utratą możliwości kształcenia się, a zacofanie produkcji pozbawia wielu ludzi wykształconych nadziei na uzyskanie pracy. Uświadomienie sobie wszystkich wskazanych sprzeczności pozwala zrozumieć, jak bardzo chaotyczna jest sytuacja, jak bardzo niepokojące jest położenie, w którym znajdują się Chiny; pozwala to również zrozumieć, że przypływ fali rewolucyjnej, skierowanej przeciwko imperializmowi, militarystom i obszarnikom, jest nieunikniony i że musi wkrótce nastąpić. Cale Chiny pełne są materiału palnego, który musi bardzo szybko stanąć w płomieniach. „Z iskry może rozgorzeć pożar” — oto przysłowie dokładnie charakteryzujące obecną sytuację. Wystarczy spojrzeć na szerzące się w wielu miejscowościach strajki robotników, powstania chłopów, bunty żołnierzy, strajki studentów, aby zrozumieć, że od „iskry” do „pożaru” już naprawdę jest niedaleko.
Główne myśli wypowiedziane powyżej zawarte już były w liście komitetu frontowego z 5 kwietnia ubiegłego roku, skierowanym do Komitetu Centralnego. List ten stwierdzał:
,,W piśmie swoim (z 9 lutego) Komitet Centralny dal zbyt pesymistyczną ocenę obiektywne; sytuacji i stanu subiektywnych sil. Trzecia «ekspedycja karna» Kuomintangu przeciwko Tsingkangszanowi była wyrazem najwyższego wzrostu kontrrewolucji. Jednak był to punkt przełomowy, po którym zaczyna się stopniowe opadanie fali kontrrewolucji i stopniowe narastanie rewolucji. Co prawda, bojowe i organizacyjne siły partii osłabły, jak to stwierdza Komitet Centralny, ale mimo to w warunkach stopniowego opadania fali kontrrewolucji rekonstrukcja tych sił będzie odbywała się oczywiście* bardzo szybko i bierność kadr partyjnych może być szybko zlikwidowana Masy niewątpliwie pójdą za nami. Metoda krwawych masakr’ to tylko «pędzenie ryby tam, gdzie jest głębiej»; reformizm również nie może już pociągnąć mas. Złudzenia mas w stosunku do Kuomintangu niewątpliwie bardzo szybko rozwieją się. W wytwarzających się warunkach ani jedna partia nie będzie w mocy mierzyć się z partią komunistyczną w walce o masy. Linia polityczna i organizacyjna, wytyczona przez VI Zjazd partii*, jest słuszna: na obecnym etapie rewolucja jest demokratyczna, a nie socjalistyczna; w danej chwili zadanie partii (należałoby dodać: «w dużych miastach») sprowadza się do walki o masy, a nie do natychmiastowego organizowania powstania. Jednak rewolucja będzie się rozwijać bardzo szybko, toteż zarówno w dziele propagandy, jak i przygotowania zbrojnego powstania powinniśmy zajmować stanowisko aktywne. W obecnej sytuacji całkowitego chaosu kierować masami można tylko za pomocą bojowych haseł i aktywnej działalności oraz zajmując aktywne stanowisko. Rekonstrukcja bojowych sił partii możliwa jest wyłącznie pod warunkiem takiego aktywnego stanowiska… Jedynym kluczem do zwycięstwa rewolucji jest kierownictwo proletariackie. Stworzenie proletariackiej bazy partii, organizacja komórek w przemyśle w ośrodkach miejskich — takie jest teraz jedno z najważniejszych organizacyjnych zadań partii: ale jednocześnie rozwijanie walk na wsi, ustanawianie czerwonej władzy w niewielkich rejonach, formowanie Armii Czerwonej i rozszerzanie jej szeregów są głównymi warunkami, sprzyjającymi walce w miastach i przyśpieszającymi przypływ lali rewolucyjnej. Dlatego wyrzeczenie się walki w miastach jest błędem; uważalibyśmy jednak za błąd również lęk przed rozwijaniem ruchu chłopskiego z obawy (jeśli taka obawa istnieje wśród członków partii), by szybko rozwijający się ruch chłopski nie zatopił sil klasy robotniczej i nie odbił się niepomyślnie na rewolucji; albowiem w przebiegu rewolucji w warunkach półkolonialnych Chin możliwą rzeczą jest tylko to, że walka chłopów dozna porażki z powodu braku kierownictwa ze strony robotników, ale niemożliwą jest rzeczą, aby rozwijająca się walka chłopstwa zatopiła sity klasy robotniczej i niepomyślnie odbiła się na samej rewolucji”.
Odnośnie do tego, jaką taktykę powinna stosować Armia Czerwona, daliśmy w tym liście następującą odpowiedź:
„Komitet Centralny zaleca: nie wystawiać wrogowi na cel wielkich jednostek; podzielić wojska na drobne oddziały; zdekoncentrować je po wsiach. Czu Te i Mao Tse-Tung mają opuścić armię. Wszystko to zaleca się nam po to, by zachować Armię Czerwoną i mobilizować masy. Takie postawienie kwestii jest całkowicie oderwane od rzeczywistości. Już poczynając od zimy 1927 roku planowaliśmy i wielokrotnie realizowaliśmy w praktyce wydzielanie kompanii i batalionów w oddzielne jednostki dla samodzielnych operacji, dekoncentrowaliśmy je po wsiach, stosowaliśmy taktykę partyzancką celem mobilizowania mas i po to, by nie wystawiać nieprzyjacielowi na cel wielkich jednostek — ale za każdym razem ponosiliśmy porażkę. Tłumaczy się to następującymi przyczynami: 1) w przeciwieństwie do terenowych oddziałów Gwardii Czerwonej główne siły Armii Czerwonej w większości składają się nie z miejscowych mieszkańców; 2) dekoncentrowanie oddziałów osłabia kierownictwo nimi, tracą one umiejętność znajdowania wyjścia z niepomyślnej sytuacji i ponoszą porażki; 3) nieprzyjaciel może bez trudu rozbijać nasze oddziały, każdy z osobna; 41 im sytuacja jest mniej korzystna, tym bardziej konieczną jest rzeczą, by wojska były skoncentrowane, by dowódcy nieugięcie trwali na swoich posterunkach bojowych — tylko w ten sposób można osiągnąć wewnętrzne zjednoczenie i poradzić sobie z przeciwnikiem. De-koncentrowanie wojsk dla działań partyzanckich możliwe jest jedynie w sytuacji pomyślnej, w której dowódcy nie są tak skrępowani jak w sytuacji niepomyślnej, kiedy nie wolno im ani na chwilę opuszczać wojsk”.
Przytoczone wyżej rozważania mają następujące braki: wszystkie wysunięte argumenty udowadniające niedopuszczalność dekoncentrowania wojsk mają charakter negatywny, a to jest zupełnie niewystarczające. Oto pozytywny argument na korzyść koncentrowania sił zbrojnych: niszczyć większe siły nieprzyjaciela i opanowywać miasta można jedynie przy koncentrowaniu wojsk. Tylko zniszczenie większych sił nieprzyjaciela i zdobycie miast pozwoli porwać do walki szerokie masy ludu i stworzyć organy władzy na terytorium obejmującym kilka powiatów. Tylko w ten sposób można oddziałać na umysły i uczucia całego narodu (to właśnie nazywa się rozszerzaniem wpływów politycznych) i osiągnąć praktyczne rezultaty w sensie przyśpieszenia przypływu fali rewolucyjnej. Rezultatem polityki koncentracji sił zbrojnych jest na przykład zorganizowanie przez nas władzy w rejonie na styku prowincyj Hunan i Kiangsi w 1928 roku lub w zachodniej części prowincji Fukien w 1929 roku*. Takie są ogólne zasady. Ale czy zdarzają się wypadki, kiedy należy dekoncentrować wojska? Tak, zdarzają się. Część listu komitetu frontowego do Komitetu Centralnego, omawiająca taktykę partyzanckiej walki Armii Czerwonej, wskazuje na dopuszczalność dekoncentrowania wojsk w niewielkiej odległości od bazy.
„Taktyka opracowana przez nas w ciągu ostatnich trzech lat walki rzeczywiście różni się od taktyki wszystkich czasów i wszystkich narodów. Stosowanie naszej taktyki zwiększa rozmach walki mas z każdym dniem i najsilniejszy nieprzyjaciel nie może sobie poradzić z nami. Nasza taktyka — to taktyka walki partyzanckiej. W zasadzie sprowadza się ona do następujących metod: «dekoncentrować wojska, aby porywać do walki masy, i koncentrować wojska, aby rozprawiać się z nieprzyjacielem»; «wróg naciera— cofamy się, wróg przystanął — nękamy go, wróg zmęczył się — uderzamy, wróg cofa się — ścigamy»; «przy tworzeniu stałych rejonów oderwanych’0 stosować taktykę przesuwania się falami; kiedy silny przeciwnik ściga, krążyć nie oddalając się zbytnio od bazy; «tracąc jak najmniej czasu i stosując najlepsze metody porywać do walki jak najszersze masy». Taktyka ta podobna jest do sieci rybackiej, którą w razie potrzeby można rozstawić i w razie potrzeby ściągnąć: rozstawić — aby zdobyć masy, ściągnąć — aby walczyć z nieprzyjacielem. W” ciągu ostatnich trzech lat niezmiennie stosowaliśmy właśnie taką taktykę”.
Tutaj „rozstawić” oznacza zdekoncentrować wojska w niewielkiej odległości od bazy. Tak na przykład, kiedy po raz pierwszy zajęliśmy m. Jungsin w rejonie pogranicznym Hunan—Kiangsi, pułki 29 i 31 były zdekoncentrowane w obrębie powiatu Jungsin; kiedy zajęliśmy Jungsin po raz trzeci, skierowano 28 pułk na granicę powiatu Anfu, 29 pułk — do Lienhua, 31 pułk na granicę powiatu Kian. Jako przykład można przytoczyć również zdekoncentrowanie wojsk w powiatach południowej części prowincji Kiangsi w kwietniu—maju ubiegłego roku lub w powiatach zachodniej części prowincji Fukien w lipcu. Co się tyczy dekoncentrowania wojsk w dużej odległości od bazy, to dopuszczalne jest ono tylko pod dwoma warunkami: kiedy sytuacja jest dostatecznie pomyślna i kiedy istnieją stosunkowo silne organy kierownicze. Przecież cel dekoncentrowania wojsk polega na tym, by łatwiej zdobywać masy, pogłębiać rewolucję agrarną i tworzyć organy władzy, by rozszerzać szeregi Armii Czerwonej i terenowych sił zbrojnych. Jeżeli nie można osiągnąć tych celów lub jeżeli dekoncentracja wojsk pociąga za sobą porażkę i osłabienie Armii Czerwonej (jak to się zdarzyło, na przykład, w sierpniu 1928 roku, kiedy część wojsk rejonu po-granicznego Hunan—Kiangsi skierowano do ataku na m. Czenczou), to lepiej w ogóle nie stosować dekoncentracji. Jeżeli zaś istnieją obydwa wyżej wskazane warunki, należy niewątpliwie dekoncentrować wojsko, gdyż w tym wypadku jest to korzystniejsze niż koncentracja wojsk.
Lutowe pismo Komitetu Centralnego było niesłuszne w swej koncepcji: wywarło ono ujemny wpływ na część towarzyszy z organizacji partyjnej 4 korpusu. Ponadto Komitet Centralny wskazywał wówczas w jednym ze swych okólników że wojna między Czang Kai-szekicm a kliką kuangsińską może nawet nie wybuchnąć. Jednak w dalszym ciągu wypowiedź Komitetu Centralnego i jego wskazania były w zasadzie słuszne. Celem skorygowania nieprawidłowej oceny sytuacji we wskazanym okólniku Komitet Centralny rozesłał drugi okólnik, zawierający poprawkę do pierwszego. I aczkolwiek pismo skierowane do Armii Czerwonej nie zostało skorygowane, niemniej jednak w następnych wskazaniach Komitetu Centralnego nie było już pesymistycznych nut, a jego stanowisko w kwestii działań Armii Czerwonej zaczęło się zbiegać z naszym stanowiskiem. Jednakże ujemny wpływ, jaki wywarło pismo Komitetu Centralnego na niektórych towarzyszy, nie zatarł się. Dlatego uważam, że jeszcze teraz istnieje konieczność wyjaśnienia tej kwestii.
W kwietniu 1929 roku komitet frontowy przedstawił Komitetowi Centralnemu plan opanowania w ciągu roku prowincji Kiangsi. Później w tej sprawie powzięto uchwałę w Jutu. Wysuwane wówczas argumenty zostały przedstawione w następującym piśmie, adresowanym do Komitetu Centralnego:
„Wojska Czang Kai-szeka i kliki kuangsińskiej posuwają się do punktu spotkania w rejonie Kiukiangu; poważne walki mogą wywiązać się w każdej chwili. W rezultacie wznowienia walki mas ludowych oraz jednoczesnego wzrostu sprzeczności wewnątrz panującego obozu reakcyjnego wkrótce powinien nastąpić przypływ fali rewolucyjnej. W tej sytuacji wytyczając swoje plany wychodzimy z założenia, że w dwóch prowincjach południowych — w Kuangtungu i Hunanie — siły zbrojne kompradorów i obszarników są bardzo duże, przy czym w prowincji Hunan, z powodu błędów puczystowskich popełnionych przez partię, jej kadry są rozgromione i prawie całkowicie utraciła ona swoją bazę masową. Inna sytuacja wytworzyła się w prowincjach Fukien, Kiangsi i Czekiang. Po pierwsze, siły zbrojne nieprzyjaciela w tych trzech prowincjach są najsłabsze. W prowincji Czekiang są tylko nieliczne prowincjonalne wojska garnizonowe Cziang Po-czenga 11. Aczkolwiek w prowincji Fukien istnieje 5 związków taktycznych, liczących 14 pułków, jednak brygada Kuo Feng-minga12 jest już rozbita; oddziały Czen Kuo-hueia i Lu Sin-minga13 składają się z bandytów i ich siła bojowa jest bardzo niewielka,; dwie brygady piechoty morskiej, stojące na wybrzeżu, nigdy nie brały udziału w walkach i ich siła bojowa jest bezwzględnie nieduża; stosunkowo dużą siłą bojową odznaczają się tylko wojska Czang Czenga14, ale według danych Fukieńskiego Komitetu Prowincjonalnego partii tylko dwa pułki Czang Czenga posiadają stosunkowo dużą siłę bojową. Prócz tego w prowincji Fukien panuje obecnie zupełny chaos, nie ma jedności. W prowincji Kiangsi wojska Czu Pei-te15 i Siung Szy-hueia16 liczą razem 16 pułków. Ich siły przewyższają siły wojenne prowincyj Fukien i Czekiang, ale znacznie ustępują siłom stacjonującym w prowincji Hunan. Po drugie, w tych trzech prowincjach popełniono stosunkowo niewiele błędów puczystowskich. Nie wypowiadając się co do prowincji Czekiang, w której sytuacja nie jest dla nas zupełnie jasna, stwierdzamy, że organizacje partyjne i ich baza masowa w prowincjach Kiangsi i Fukien są nieco silniejsze niż w prowincji Hunan. Co się tyczy prowincji Kiangsi, to w jej północnej części – w powiatach Tean, Siuszui i Tungku – istnieje pewna baza masowa. W zachodniej części tej prowincji – w powiatach Ningkang, Jungsin, Lienhua, Suiczuan – siły partii i oddziałów Gwardii Czerwonej, istnieją takie jak dawniej ; w południowej części prowincji Kiangsi perspektywy przedstawiają się dla nas jeszcze lepiej: siły 2 i 4 pułku Armii Czerwonej w powiatach Kian, Jungsin i Singkuo rosną z dnia na dzień, oddziały Armii Czerwonej Fang Czy-mina nie są wcale zniszczone. Tak więc powstają przesłanki do okrążenia Nanczangu.
Składamy Komitetowi Centralnemu następujący wniosek: w czasie długotrwałej wojny pomiędzy militarystami kuomintangowskimi rozwiniemy walkę z Czang Kai-szekiem i kliką kuangsińską o opanowanie prowincji Kiangsi oraz zachodniej części prowincyj Fukien i Czekiang, zwiększymy liczebność oddziałów Armii Czerwonej w tych trzech prowincjach, utworzymy tu bazę rewolucyjną i umocnimy ją siłami ludności. Termin wykonania tego planu – jeden rok”.
W przytoczonym powyżej planie opanowania prowincji Kiangsi niesłuszne jest ustalenie rocznego terminu wykonania tego planu. Co się zaś tyczy możliwości opanowania prowincji Kiangsi, to w tym piśmie uzależnialiśmy taką możliwość nie tylko od sytuacji w samej prowincji, ale też od szybkiego przypływu fali rewolucji w całym kraju; nie mając pewności, czy przypływ fali rewolucyjnej nastąpi szybko, w żaden sposób nie można by było dojść do wniosku o możliwości opanowania prowincji Kiangsi w ciągu jednego roku. Wada naszego projektu polega na tym, że nie należało ustalać rocznego terminu — musiało to nadać głowom „wkrótce powinien” w wyrażeniu „wkrótce powinien nastąpić przypływ fali rewolucyjnej” odcień pewnego zniecierpliwienia.
Na poważną uwagę zasługują subiektywne i obiektywne warunki istniejące w prowincji Kiangsi. Poza warunkami subiektywnymi, o których mówi pismo skierowane do Komitetu Centralnego, istnieją tu warunki obiektywne, z których teraz można wskazać trzy następujące: 1) w zasadzie ekonomika prowincji Kiangsi ma charakter feudalny, wpływ kapitału handlowego jest tu stosunkowo niewielki, a obszarnicze siły zbrojne w Kiangsi są słabsze niż w jakiejkolwiek innej południowej prowincji; 2) prowincja Kiangsi nie ma własnych wojsk prowincjonalnych i jej ochronę stanowiły zawsze wojska innych prowincji; wojska zaś innych prowincji, przerzucone tu na „ekspedycje przeciwko komunistom”, „ekspedycje przeciwko bandytom”, nie znają miejscowych warunków i o wiele mniej zainteresowane są w tych operacjach niż wojska działające na terenie swoich prowincji — często nie wykazują one szczególnego entuzjazmu; 3) wpływy imperializmu są tu słabsze niż w sąsiadującej z Hongkongiem prowincji Kuangtung, gdzie prawie całe życie znajduje się pod kontrolą angielską.
Uwzględniając te trzy okoliczności możemy wyjaśnić, dlaczego powstania chłopskie w prowincji Kiangsi mają charakter bardziej powszechny niż w jakiejkolwiek innej prowincji oraz dlaczego od-działy Armii Czerwonej i wojska partyzanckie są tu liczniejsze niż gdziekolwiek indziej.
Wielu towarzyszy niepokoi sprawa, jak mianowicie należy rozumieć słowa „wkrótce powinien” w wyrażeniu „wkrótce powinien nastąpić przypływ fali rewolucyjnej”. Marksiści nie są wróżbiarzami: kiedy chodzi o przyszły rozwój i zmiany, mogą i powinni wskazywać tylko ogólny kierunek, ale nie mogą i nie powinni mechanicznie określać godzin i dni. Jednak moje sformułowanie: „w Chinach wkrótce powinien nastąpić przypływ fali rewolucyjnej” nie jest bynajmniej czczym frazesem w rodzaju sformułowania pewnych innych ludzi: „istnieje możliwość, że nastąpi przypływ fali rewolucyjnej”, które zupełnie nie wyraża woli działania i przedstawia przypływ fali rewolucyjnej jako coś złudnego i nieosiągalnego.
Przypływ fali rewolucyjnej jest jak płynący okręt, którego wierzchołki masztów widoczne już są na dalekim horyzoncie; jest jak tarcza słoneczna, której błyszczące promienie już się przedzierają, rozświetlając mgłę na wschodzie, już widoczne są ze szczytu wysokiej góry; jest jak dziecię, które już porusza się w łonie matki i wkrótce przyjdzie na świat.
PRZYPISY
1. Tow. Fang Czy-min, rodem z powiatu Ijang prowincji Kiangsi — członek Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Chin szóstej kadencji, założyciel czerwonego rejonu w północno-wschodniej części prowincji Kiangsi i twórca 10 korpusu Armii Czerwonej. W 1934 roku poprowadził awangardowe oddziały Armii Czerwonej na północ Chin do walki z najeźdźcami japońskimi. W styczniu 1935 roku w walce z kontrrewolucyjnymi wojskami koumintangowskimi dostał sic do niewoli. W lipcu tegoż roku zginął bohaterską śmiercią stracony przez kuomintangowców w Nanczangu. —156
2. Przez „subiektywne siły rewolucji” towarzysz Mao Tse-tung w danym wypadku rozumie zorganizowane siły rewolucji —157
3. Lu Ti-ping — militarysta kuomintangowski. gubernator prowincji Hunan w 1928 roku. — 158
4 Mowa o trzeciej z kolei ofensywie militarystów kuomintangowskich prowincyj Hunan i Kiangsi na Tsingkangszan — bazę Armii Czerwonej — w końcu 1928 roku i n» początku 1929 roku. — 159
5. Mowa o wojnie toczącej sie w marcu — kwietniu 1929 roku miedzy militarystami kuomintangowskimi — nankińską kliką Czang Kai-szeka a kuangsińską kliką Li Tsung-żena i Pai Czung-si. — 159
6. Pismo lutowe KC — pismo Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Chin z 9 lutego 1929 roku do frontowego komitetu partii. Cytowane w niniejszym artykule wyjątki z listu, skierowanego przez komitet frontowy do Komitetu Centralnego 5 kwietnia 1929 roku, przytaczają w ogólnym zarysie treść wymienionego pisma Komitetu Centralnego, głównie w sprawie oceny ówczesnej sytuacji i taktyki działań Armii Czerwonej. Opinia Komitetu Centralnego zawarta w tym piśmie była niesłuszna, toteż w liście komitetu frontowego do Komitetu Centralnego wysunięty został inny punkt widzenia. — 159
7. Mowa o katowskich metodach, stołowanych przez władze kontrrewolucyjne w celu zdławienia rewolucyjnych sil ludu. — 161
8. Mowa o VI Ogólnochińskim Zjeździe Komunistycznej Partii Chin, który odbył sic w lipcu 1928 roku. Zjazd wskazał, że po kiesce rewolucji w 1927 roku rewolucja chińska w dalszym ciągu zachowuje charakter antyimperialistycznej i antyfeudalnej rewolucji burżuazyjno-demokratycznej, oraz wskazał na nieuchronność nowego przypływu fali rewolucyjnej; ponieważ jednak ten nowy przypływ fali rewolucyjnej jeszcze nie nastąpił, generalna linią partii w tym czasie była walka o masy. VI Zjazd położy) kres szerzącemu się w 1927 roku prawicowo-oportunistycznemu kapitulanctwu Czen Tu-siu oraz poddał krytyce lewacki puczyzm, który przejawił się w partii w końcu 1927 roku i na początku 1928 roku po porażce rewolucji w 1927 roku. Patrz trzecią cześć „Rezolucji o niektórych zagadnieniach historii” naszej partii”, załączonej do trzeciego tomu niniejszego wydania. —162
9 W 1929 roku Armia Czerwona wyruszyła z Tsingkangszanu do prowincji Fukien, gdzie utworzyła nową bazę rewolucyjną, ustanawiając władze ludowo-rewolucyjną w powiatach Lungjen, Jungting i Szanghang w zachodniej części Fukienu. —163
10. „Rejony oderwane” — stosunkowo trwałe bazy rewolucyjne, utworzone przez Armie Czerwoną. —164
11. Cziang Po-czeng — ówczesny dowódca kuomintangowskich wojsk „ochrony spokoju” w prowincji Czekiang. —166
12. Mowa o brygadzie wojsk kuomintangowskich znajdującej się w prowincji Fukien.—166
13. Słynni bandyci w prowincji Fukien, oddziały których zostały przekształcone w jednostki kuomintangowakie. —166
14. Czang Czeng — dowódca dywizji wojak kuomintangowskich. —166
15. Czu Pei-te — militarysta kuomintangowski, ówczesny gubernator prowincji Kiangsi. —166
16. Siung Szy-huei — w tym czasie dowódca dywizji wojsk kuomintangowskich znajdującej się w prowincji Kiangsi. — 166
